ДУРСАМЖ ТЭМДЭГЛЭЛ
Нэг. Шалгалт, шүүлэг
Хүмүүний амьдрал дурсамжаар дүүрэн, халгиж, цалгиж байх юм даа. Дурсамж ер нь хуучирч, хөгширдөггүй.
Тэгээд л өвөө, эмээ, өвгөд хөгшдийн маань дурсамж домог, хууч яриа хүртэл ховор хэвээрээ ам дамжин яригдаж байх юмаа.
Баянхонгор аймгийн МАН-ын ахмадын хорооны дарга Чадраабалын Гомбодорж надтай утсаар ярив.
Одоогийн Төрийн удирдлагын академи “Намын дээд сургууль” нэртэй байхад та тус сургуулийг нь төгссөн билүү?
Тиймээ. Юу гэж гэхэд :
Төрийн удирдлагын академийн 100 жилийн ой удахгүй болно. Намын дээд сургуулийн тэр үеийнхний дурсамж хэрэгтэй байна. Боломж байвал бичээд шивүүлээд манайд ирүүлэхгүй юу?
За за гэлээ. 1977 оны 6 дугаар сарын 27-ны өдөр энгэрийн тэмдэг, өнгөт дипломоо хоёр гардан авч, зулайдаа адислан, бөөн баяр хөөр болж байснаа эргэн дурслаа.
Нандигнан хадгалж, хайрлан байдаг Төрийн алтан сүлдтэй, дипломоо гаргаж дэлгэн уншлаа. 27 хичээлийн шалгалт шүүлэг өгчээ. Практик дадлага орон нутгийн хэвлэлд сайн, төвийн хэвлэлд онц сайн үнэлгээ авчээ. Улсын шалгалт: МАХН (МАН)-ын түүх, Марксист-Ленинист философи, сэтгүүл зүй, орос хэлний шалгалт өгсөн байх юм. Улсын шалгалтын комиссын дарга МАХН-ын төв хорооны нарийн бичгийн дарга С.Жалан-Аажав, сургуулийн захирал Б.Хурметбек, ШК-ын нарийн бичгийн дарга Л.Чойжамц гэжээ. Доктор профессор багшийнхаа өмнө Диалектик материализм, Түүхийн материализмын шалгалт өгөөд сууж байхад бас л сүрдмээр шүү. Хамар дээгүүр хөлс бурзайгаад, хоёр гарын алга хөлрөөд л байдаг сан. Гэхдээ би онц сайн дүн аваад гарч байсан юм. Одоо дурсамж болон үлджээ. Матери анхдагч уу? Оюун санаа анхдагч уу? гээд мэтгэлцэж өгдөг байж билээ.
Хоёр. Хүндэт багш нар минь
Д.Сүхбаатарын нэрэмжит Намын дээд сургуулийн багш нар бол тухайн тэр цаг үедээ агуу эрдэмтэн мэргэд байсан юм.
Захирал багш Б.Хурметбек, гавьяат багш Ж.Цэдэнжав, хичээлийн эрхлэгч Л.Чойжамц, Монголын хэвлэлийн түүхийн ухааны доктор, ахмад сэтгүүлч Г.Дэлэг, эдийн засгийн ухааны нэрт доктор, профессор У.Камбар, анги удирдсан багш, залуу сэтгүүлч Ц.Мөнхжаргал, хүндэт багш эрдэмтэн Ж.Чунагсүрэн, П.Дорж, Ц.Отгон, Ц.Дашдаваа, Дашпүрэв, П.Дашзэгвэ, Г.Лхамсүрэн, Э.Базаржав, Д.Цэдэндорж, Г.Цэрэндагва, Зандраавал, Ш.Лувсандорж, Ж. Ядамсүрэн, С. Данаажав, Даваахүү, орос хэлний эмэгтэй багш Д.Дуламжав, К.Октябриа болон машин судлалын багш, нийтдээ 20 гаруй дандаа эрдмийн цол, хэргэм зэрэгтэй, туршлагатай багш нараар ном эрдэм заалгаж байснаараа бид бахархаж явна. 47 жилийн дараа сэтгэл сайтай, өвгөн багшаа дурсан бичиж суухад таны минь нүүр нүд, зүс царай, нүдэнд үзэгдээд цаанаа л сайхан байна. Биднийг, намайг эрдэм номын цагаан “сүүгээрээ” угжиж, хүний зэрэгт хүргэсэн, ертөнцийн хөгжлийн зүй тогтолтой танилцуулсан эрдэмтэн гавьяат багш нарынхаа гавьяа зүтгэлийг:
Эхийн цагаан сүүтэй,
Эхийн цагаан сэтгэлтэй зүйрлэнэм зэ.
Боломж олдвол үр ач нарт нь тус хүргэх юмсан гэж боддог юм даа.
Гурав. Намын дээд сургууль-50
1974 оны зун ангийн оюутнууд ажилд явчихсаны дараа би сургуулийнхаа зураач багш /С.Санжсүрэн ч билүү ?/-тай хамт зурах, будаг шохойдох ажилтай үлдэв. Нэгэн өдөр сургуулийн захирал, хамтран ажиллаж байсан манай багшийг дуудан үүрэгдэв. Намын дээд сургуулийн 50 жилийн ойн дурсгалт гоё тэмдгийн зураг, схем хийгээд үзүүл гэсэн гэнээ. Их цаг зарав олон ч схем хийлээ. Тэгээд энэ тэмдгийг бүтээв. Хамтран ажилласан гэж намайг дурсгалын тэмдгээр шагнасан минь энэ ээ!
Дөрөв. Олон сайхан онцлог
Хичээлийн байр танхим цэлгэр, дотуур байр тохилог.оюутнууд цалинтай, хөнгөлөлттэй талоноор сургуулийнхаа хоолны газарт үйлчлүүлнэ. Хичээлийн дараа талоноороо амтат Гөөхий хөтөлнө. Сургууль өөрийн гэсэн баялаг номын сантай суралцагчид сууж,ном зохиол их уншдаг байж билээ. Маркс, Энгелис, Лениний нэн ховор ном зохиолууд тэнд бий дээ. Чөлөөт цаг бага, гэхдээ одон бөмбөг, шатар тоглоно. Ц.Мөнхжаргал багш одон бөмбөг сайн тоглодог байв. Бид хоорондоо Намын дээд сургуулийг даргын сургууль гэнэ. Яагаад гэвэл Намын боловсон хүчний (шинэ хүчний) сургууль дүүргээд л гол төлөв хөдөө суманд томилогдоно. Жаахан Баасан бид хоёр сургуулиа дүүргээд л аймагтаа очингуутаа МАН-ын хорооныхоо боловсон хүчний хэлтэст бүртгүүлээд тэр дороо хариуцлагатай ажилтны анкетад бүртгүүлсэн.
Намайг “Лениний зам” сонины хариуцлагатай нарийн бичгийн даргаар томилсон юмаа. Хариуцлагатай гэсэн үг бол тухайн үеийн албан тушаалын л нэр юм шүү. Одоо энэ бүхэн түүх, дурсамж болон архивд амралтаа эдлэн хэвтэж байна даа. 1970-1980-аад оны үед автобус, автомашин техникийн замын бөглөрөл, түгжрэл гэж байхгүй байв.
Би одоогийн III-IV хорооллын эцсийн буудлаас хоёр автобус дамжин Намын дээд сургуульдаа ирдэг байв. Хичээл хожимдол гаргаагүй.
“Дутагдлын дэргэдүүр
Дуугүй өнгөрөх эрхгүй” гэж багш нар минь байнга сургаж зөвлөдөг байлаа.
Одоо ч эсрэгээрээ болж дээ.
“Цаг цагаараа,
Цахилдаг цэнхрээрээ байдаггүй”
Цагийн аяс тийм л байлаа.
Дурсамж тэмдэглэлээ өндөрлөе.
Эрдмийн их өглөгч АКАДЕМИ,
Дээдэс доодос гэдэггүй
Дэлгээстэй ном шиг
Дэндүү сайхан буурал багш нараа
Дурсан, хөөрөлдөж, хүндэтгэнэм.
СЭТГҮҮЛЧ А.ХООГОЙ
2024.04.05
БАЯНХОНГОР ХОТ
Бүрдэл - Ахмад төгсөгч А.Хоогой